«Κάποιες φορές αισθάνθηκα μόνος. Όμως, δεν παρέμεινα εδώ ούτε καταναγκαστικά, ούτε τυχαία. Προσπάθησα λίγο να εμβαθύνω κι εγώ, μέχρι και τώρα στα γεράματά μου, στο νόημα της αφιέρωσης και της κατά Χριστόν ζωής, που δεν έχω νιώσει κι εκτιμήσει ακόμα πόσο μεγάλο δώρο είναι…»
Ένα ιστορικό ντοκουμέντο που προέκυψε από τις συναντήσεις του π. Ηλία Μαστρογιαννόπουλου με τον Βασίλη Αργυριάδη και με ρητή συμφωνία το περιεχόμενό τους να δημοσιοποιηθεί μετά τον θάνατό του. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αυτού παρακολουθούμε τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, μετά τη μικρασιατική καταστροφή, την προσπάθεια ανασυγκρότησης του Έθνους και το έργο που επιτέλεσε η Aδελφότητα θεολόγων «Η ΖΩΗ». Μπροστά μας παρελαύνουν μεγάλα πνευματικά αναστήματα, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου Ελληνισμού ενώ περιγράφονται γλαφυρά και οι προσωπικές εμπειρίες του μακαριστού π. Ηλία από την κατοχή, τα συσσίτια, τη χριστιανική διανόηση, το παλάτι, τη διοικούσα Εκκλησία, το Άγιο Όρος, τα κατηχητικά και τις Χριστιανικές Μαθητικές Ομάδες. Δεν λείπουν οι αναφορές στην κρίση του χωρισμού και της διάσπασης της Αδελφότητας αλλά και κρίσεις και εκτιμήσεις για τους πνευματικούς επιγόνους αυτού του κινήματος, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις μετέπειτα δεκαετίες. Περιγράφεται γλαφυρά η άνθηση της λεγόμενης «θεολογίας του ᾽60» και της στροφής στα κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας, όπως και το διορθόδοξο άνοιγμα σε όλο τον κόσμο. Μια κατάθεση ψυχής με κριτική αλλά και αυτοκριτική διάθεση. Ο λόγιος και διανοούμενος εργάτης του Ευαγγελίου μέσα από την αποκάλυψη της προσωπικής του ιστορίας αφήνει να αποκαλυφθεί ο πραγματικός και βαθύτερος εαυτός του: εκείνος του ταπεινού λευίτη με την ανοιχτή αγκαλιά για όλους που ποιμαίνει και καθοδηγεί χωρίς ακρότητες αλλά με σύνεση και διάκριση.
Ο μακαριστός π. Ηλίας Μαστρογιαννόπουλος (1919-2020) ήταν μια σπουδαία προσωπικότητα της νεότερης εκκλησιαστικής ιστορίας. Τον διέκρινε η απλότητα, η βαθιά πίστη, η ευρύτατη καλλιέργεια. Καταγόταν από αρχοντική ευσεβή οικογένεια και από νεαρή ηλικία αφιέρωσε τον εαυτό του στον Θεό, προσφέροντας µάλιστα όλη την περιουσία του στο ιεραποστολικό έργο της Εκκλησίας. Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 10 Οκτωβρίου του 1919. Πατέρας του ήταν ο Δημήτριος Μαστρογιαννόπουλος, σπουδαίος ιατρός με δική του κλινική στο κέντρο της Αθήνας και μητέρα του η Μαρία Ματθοπούλου. Αδελφή του υπήρξε η αείµνηστη φιλόλογος Σταµατία αφιερωµένη και αυτή στον Θεό, προϊσταµένη επί σειρά ετών της Αδελφότητας «Ευσέβεια». Συγγενείς του εκ µητρός ήταν ο Αρχιεπίσκοπος Πατρών Ιερόθεος και ο γέροντας π. Ευσέβιος Ματθόπουλος. Τις εγκύκλιες σπουδές του ξεκίνησε κατ᾽ οίκον και στη συνέχεια φοίτησε στην Ιόνιο Σχολή και στο Πειραµατικό Γυµνάσιο της Αθήνας. Ολοκλήρωσε τις θεολογικές του σπουδές στη Θεολογική Σχολή της Αθήνας, παίρνοντας το πτυχίο του µε άριστα το 1942. Το 1938 εισήλθε στην Αδελφότητα Θεολόγων «Η ΖΩΗ». Στις 8 Νοεμβρίου του 1945 χειροτονήθηκε ∆ιάκονος από τον Τιτουλάριο Μητροπολίτη Πατάρων Μελέτιο και στις 6 Αυγούστου του 1949 πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Αλεξανδρουπόλεως Ιωακείµ και χειροθετήθηκε αρχιµανδρίτης. Τη χρονική αυτή περίοδο, με άδεια του Αρχιεπισκόπου ∆αµασκηνού, υπηρέτησε ως ιεροκήρυκας σε διάφορους Ναούς της Αθήνας και το 1952 έλαβε από τον επίσκοπο Ρωγών ∆ιονύσιο άδεια και ευλογία εξομολόγου. ∆ιετέλεσε προϊστάµενος της Αδελφότητας από το 1959 έως τον Ιανουάριο του 1966.
Από το 1960 έως και το 1964 διοργάνωσε τα πρωτοποριακά θεολογικά Συνέδρια «Έφεσος», όπου προσκλήθηκαν και μίλησαν και προσωπικότητες της ορθόδοξης διασποράς όπως οι: Αλέξανδρος Σµέµαν, Ιωάννης Μέγιεντορφ, Γεώργιος Φλωρόφσκυ, Ολιβιέ Κλεµάν κ.ά. Επίσης επιµελήθηκε την έκδοση θεολογικών Συµποσίων, τα οποία φέρουν τους τίτλους: 1) «Θεολογία, αλήθεια και Ζωή», 2) «Μοναχισµός και σύγχρονος κόσµος», 3) «Η λειτουργία µας» 4) «Ο ζωντανός λόγος». Από το 1968 µέχρι το 1971 ανέλαβε τη ∆ιεύθυνση του Ανώτερου Ιερατικού Φροντιστηρίου της Τήνου, ενώ µετά το 1971 δίδαξε επί δύο χρόνια στην Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών. Συμμετείχε δηµιουργικά και διακριτικά σε ποικίλες Συνοδικές και Αρχιεπισκοπικές Επιτροπές µε κυριότερη τη συμμετοχή του τελευταία στην Ειδική Συνοδική Επιτροπή Λειτουργικής Αναγέννησης. Το 2004 η Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδας του απένηµε το ανώτατο παράσηµο τιµής του Απ. Παύλου.
Εδώ θα πας, στο στενό μονοπάτι
«Κάποιες φορές αισθάνθηκα μόνος. Όμως, δεν παρέμεινα εδώ ούτε καταναγκαστικά, ούτε τυχαία. Προσπάθησα λίγο να εμβαθύνω κι εγώ, μέχρι και τώρα στα γεράματά μου, στο νόημα της αφιέρωσης και της κατά Χριστόν ζωής, που δεν έχω νιώσει κι εκτιμήσει ακόμα πόσο μεγάλο δώρο είναι…»
Στο βιβλίο αυτό ο π. Ηλίας Μαστρογιαννόπουλος αφηγείται την πολυκύμαντη ζωή του, υπό τον όρο το υλικό αυτό να δημοσιοποιηθεί μετά τον θάνατό του. Μέσα από τις σελίδες του παρακολουθούμε τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, μετά τη μικρασιατική καταστροφή, την προσπάθεια ανασυγκρότησης του Έθνους και το έργο που επιτέλεσε η Aδελφότητα θεολόγων «Η ΖΩΗ».
Μπροστά μας παρελαύνουν μεγάλα πνευματικά αναστήματα, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου Ελληνισμού ενώ περιγράφονται γλαφυρά και οι προσωπικές εμπειρίες του μακαριστού π. Ηλία από την κατοχή, τα συσσίτια, τη χριστιανική διανόηση, το παλάτι, τη διοικούσα Εκκλησία, το Άγιο Όρος, τα κατηχητικά και τις Χριστιανικές Μαθητικές Ομάδες. Δεν λείπουν οι αναφορές στην κρίση του χωρισμού και της διάσπασης της Αδελφότητας αλλά και κρίσεις και εκτιμήσεις για τους πνευματικούς επιγόνους αυτού του κινήματος, που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις μετέπειτα δεκαετίες. Περιγράφεται γλαφυρά η άνθηση της λεγόμενης «θεολογίας του ᾽60» και της στροφής στα κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας, όπως και το διορθόδοξο άνοιγμα σε όλο τον κόσμο.
Μια κατάθεση ψυχής με δημιουργική αλλά και αυτοκριτική διάθεση. Ο λόγιος και διανοούμενος εργάτης του Ευαγγελίου μέσα από την αποκάλυψη της προσωπικής του ιστορίας αφήνει να αποκαλυφθεί ο πραγματικός και βαθύτερος εαυτός του: εκείνος του ταπεινού λευίτη με την ανοιχτή αγκαλιά για όλους που ποιμαίνει και καθοδηγεί χωρίς ακρότητες αλλά με σύνεση και διάκριση.