Άνθρωπος και Θεάνθρωπος
Ο λόγος του Αγίου Ιουστίνου είναι πάντα επίκαιρος. Συσχετίζει την παιδεία με την αγιότητα με έναν άρρηκτο τρόπο. Γράφει <<Μόνο ο Άγιος είναι ο αληθινός διδάσκαλος και παιδαγωγός, αληθινός “διαφωτιστής”, και μόνον η αγιότητα είναι ο αληθινός φωτισμός. Αυτή είναι η Ευαγγελική αλήθεια, την οποία αποκάλυψε ο Κύριος και Θεός μας Ιησούς Χριστός και την οποία διαφύλαξε η Ορθοδοξία. Ακούστε τον ορθόδοξο λαό μας, εισέλθετε στο ιερό της ψυχής του. Δεν βλέπετε ότι αυτός έχει ταυτίσει την εύνοια της παιδείας με την έννοια της αγιότητας, την έννοια του δασκάλου (“φωτιστούν”) του με την έννοια του αγίου; […] Από τους διδασκάλους και παιδαγωγούς ο λαός μας ζητεί πρωτίστως στην αγιότητα. Όπου δεν τη βρίσκει, εκεί γνωρίζει ότι δεν υπάρχει ούτε παιδεία. Η αίσθηση και η αντίληψη αυτή της παιδείας ως αγιότητας, ως φωτισμού υπό το φως του Χριστού, έγινε πλέον συνείδηση του ορθοδόξου λαού μας. Αυτός δεν θέλει μίαν επιδερμική, μηχανική ευρωπαϊκή παιδεία μιαν εξωτερική διαφώτιση, αλλά θέλει την παιδεία των Αγίων Πατέρων και Διδασκάλων της Εκκλησίας>>.
Άνθρωπος μεθόριος
Από τα αναπάντητα διλήμματα στα περάσματα της «άλλης λογικής»
Τέσσερις ομιλίες του Μητροπολίτου Μεσογαίας Νικολάου για τον πόνο, τα αναπάντητα ερωτήματα, τις θεϊκές συναντήσεις και το αυθεντικό βίωμα…
Άνθρωπος ο στόχος του Θεού
Η υποστατική αρχή στον Άγιο Σιλουανό και στον Γέροντα Σωφρόνιο
Το θέμα της υποστατικής αρχής είναι κεντρικό στη Θεολογία του γέροντος Σωφρονίου. Ο άνθρωπος πλάσθηκε εξαρχής “κατ’ εικόνα και καθ΄ ομοίωσιν” Θεού και έγινε στόχος της αγαθότητάς Του. Η θαυμαστή αυτή η δωρεά που έλαβε ο άνθρωπος, δηλαδή η δυνατότητά του να αναπτυχθεί και να φτάσει στην πραγμάτωση του μεγαλειώδους προορισμού του, ονομάζεται υποστατική αρχή. Ο άνθρωπος στην τελείωσή του γίνεται “πρόσωπο” ή αλλιώς “υπόσταση”, ομοιάζοντας στο Αρχέτυπό του, τον Χριστό. Σύμφωνα με τη διδασκαλία του γέροντος Σωφρονίου, η υποστατική αρχή στον άνθρωπο μαρτυρείται στα πρόσωπα των Αγίων, οι οποίοι έχουν επιτύχει την ομοίωση με τον Χριστό και είναι φορείς του λόγου Του. Ως εκ τούτου, εξηγούσε την υποστατική αρχή και περιέγραφε τις ιδιότητες του προσώπου αναφερόμενος συχνά στη ζωή και τις γραφές του αγίου Σιλουανού.
Στο βιβλίο αυτό ο Αρχιμανδρίτης Ζαχαρίας, μαθητής του γέροντος Σωφρονίου, πραγματεύεται το θέμα της υποστατικής αρχής μέσα από τον βίο και τη διδασκαλία του αγίου Σιλουανού και του γέροντος Σωφρονίου. Εξετάζει πτυχές του θέματος σε σχέση με το δόγμα και την ορθόδοξη ασκητική, που είχε παρουσιάσει στη διδακτορική διατριβή του, Αναφορά στη θεολογία του Γέροντος Σωφρονίου. Παλαιότερα κείμενά του, καθώς και διαλέξεις στην Αγγλία, στην Ελλάδα και στην Αμερική αποτελούν τη βάση του βιβλίου αυτού.
Άνθρωπος που δεν είναι ταπεινός δεν μπορεί να αγαπήσει
Ο Άγιος Ιάκωβος Τσαλίκης όπως τον έζησα
«Πρωτοσυνάντησα τον π. Ιάκωβο όταν ήμουν παιδί, μαθητής του κατηχητικού. Τότε πηγαίναμε εκδρομή με το κατηχητικό από τη Χαλκίδα.
Ανεβαίναμε στο μοναστήρι με τα πόδια από τις Ροβιές – δεν υπήρχε δρόμος. Για κάποιους που ίσως δυσκολευόντουσαν έστελναν οι πατέρες κάνα δυο μουλάρια.
Αυτό που έχει μείνει στη μνήμη μου είναι ότι καθώς ανεβαίναμε στο μοναστήρι ψάλλαμε ή τραγουδούσαμε. Μας άκουγε λοιπόν ένας καλόγερος και έβγαινε να μας προϋπαντήσει. Είχε τόσο λεπτό περπάτημα που νόμιζες ότι περπατάει στις μύτες των ποδιών του.
Ψηλός, ασκητικός μάς υποδεχόταν ψάλλοντας κι αυτός: «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου!». Ήταν ο π. Ιάκωβος!
Έψελνε για μας αλλά και για τους πατέρες που μας συνόδευαν. Μου έχει μείνει αυτή η εικόνα από την παιδική μου ηλικία: ένας άνθρωπος να προχωρά σαν να μην πατά στο έδαφος και συνάμα πολύ αδύνατος πολύ ασκητικός λιπόσαρκος σε σημείο που νομίζεις ανά πάσα στιγμή ότι θα πέσει με το φύσημα του ανέμου…
…Όταν αναπολώ τα περασμένα, σκέφτομαι καμιά φορά ότι, όπως εγώ έζησα τον Άγιο Ιάκωβο, έτσι και σήμερα υπάρχουν και ζουν ανάμεσά μας άλλοι άνθρωποι, είτε μοναχοί, είτε ιερείς ή απλοί λαϊκοί, που φαίνονται σαν κοινοί άνθρωποι, αλλά είναι Άγιοι.
Όταν μάλιστα βλέπεις κάποιους ανθρώπους να ζουν ιδιαίτερα προσεκτική ζωή και να είναι ταπεινοί. Πιστεύω πως η ταπείνωση είναι το κατ’ εξοχήν γνώρισμα των Αγίων. Κι είναι αυτή ακριβώς η ταπείνωση που τους κάνει να κόβουν το θέλημά τους και να γεμίζουν αγάπη για τον διπλανό τους. Όποιος δεν είναι ταπεινός, δεν μπορεί να αγαπήσει…».
Η μορφή ενός σύγχρονου αγίου, του Αγίου Ιακώβου (Τσαλίκη) του εν Ευβοία, μέσα από την περιγραφή του Μητροπολίτου Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλου (Ιωάννου).
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σελίδες: 176
Α΄ Έκδοση: 06/2018
Άνοιξε το παράθυρο! 7 εβδομάδες συντροφιά μέσα στη Σαρακοστή
Μέσα στις σελίδες του βιβλίου και με αφορμή την γνωστή ευχή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου «Κύριε και Δέσποτα της Ζωής μου» συγκεντρώθηκαν περικοπές από την Αγία Γραφή και μικρά κείμενα από Πατέρες και Αγίους της Εκκλησίας μας, που θα γίνουν μια καθημερινή συντροφιά μέσα στις εβδομάδες της Σαρακοστής. Ξεχωριστή θέση κατέχουν και τα κείμενα που είναι αφιερωμένα στην Παναγία μας και στους Χαιρετισμούς. Σε κάθε ταξίδι όλοι έχουμε ανάγκη από έναν φίλο, που θα μοιραστεί το ταξίδι, θα μας συντροφεύει και θα μας συμπαραστέκεται.
Το βιβλίο αυτό επιχειρεί μέσα από τα κείμενα να βρει την παρηγοριά και την ζεστασιά που προσφέρει η πίστη, μια σύγχρονη γυναίκα, ένας φοιτητής, ένας μοναχικός άνθρωπος του σήμερα, οποιοσδήποτε αναζητά την συνοδοιπορία.
Αντιπαλεύοντας την παρακμή
ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΕΣ 2022
Πόσοι Ελληνώνυμοι σήμερα συνειδητοποιούν πως, με την ίδρυση του ελλαδικού εθνικού κρατιδίου, τελειώνει ιστορικά ο Ελληνισμός;
Άλλοτε, ακόμα και κάτω από φρικτό ζυγό δουλείας, οι Έλληνες παρήγαν πολιτισμό, κοινοτικούς και συντεχνιακούς θεσμούς, αξιοπρέπεια, αυτοπεποίθηση, όραμα ιστορικού μέλλοντος.
Τώρα πια παράγουν μόνο μίμηση και μεταπρατισμό, αγλωσσία, παρανάγνωση της Ιστορίας, με ζηλευτό πρότυπο ανάπτυξης τη Σιγκαπούρη!
Αντλούμε ελπίδα, όσο υπάρχουν αντιστάσεις στην ισοπέδωση: Μνημονεύουμε Σεφέρη, Ελύτη, Τσαρούχη, Χατζηδάκι, Γκάτσο, Πικιώνη, Θεοτοκά.
Αντιφώνησις
Τον 18ο αιώνα συντελέσθηκε μία νέα περιπετειώδης συνάντηση και αντιπαράθεση Ορθόδοξης Ανατολής και αλλοτριωμένης Ευρώπης. Στα βασικά σημεία επρόκειτο για επανάληψη της ανάλογης διαδικασίας του 14ου αι.
Οι διαφωτιστές-διανοούμενοι με πρωταγωνιστή τον Κοραή, μιλούσαν με υπερηφάνεια για την “φωτισμένη Ευρώπη”, τα “φώτα της οποίας ούτοι μεταλαμπάδευαν στο δούλο Γένος, καλλιεργώντας το σύνδρομο του “εξευρωπαϊσμού” και “εκδυτικισμού” ως τις ημέρες μας, και καταξιώνοντας την Ευρώπη σε “καθολική μητρόπολη” του Έθνους. Οι Έλληνες Διαφωτιστές είχαν εγκολπωθεί ακόμη και αθεϊστικές, αντιχριστιανικές και σαφώς αντορθόδοξες τάσεις, που διαδίδονταν μέσω της Εκπαίδευσης, επιβάλλονταν δε από την Διανόηση και την Πολιτεία.
Συνεχιστές των Ησυχαστών ήσαν οι αγιορείτες Κολλυβάδες Πατέρες, στην ηγετική ομάδα των οποίων ανήκαν ο πρ. επίσκοπος Κορίνθου Μακάριος Νοταράς, ο Νικόδημος Αγιορείτης και ο Αθανάσιος Πάριος, όλοι αναγνωρισμένοι άγιοι της Εκκλησίας μας. Αυτοί, και όλοι οι συναγωνιζόμενοι μαζί τους, ανέλαβαν τον δύσκολο αγώνα αντιμετώπισης και απόκρουσης των εκπροσώπων του Ελληνικού Διαφωτισμού, που μετέφεραν τη “Δύση” στην Ανατολή, διασπείροντας τις δυτικές ιδέες, αναιρετικές της ρωμαίικης παράδοσης. Προσπάθησαν να ενημερώσουν με τα κείμενά τους, ιδιαίτερα ο Αθανάσιος Πάριος, τον ελληνικό Λαό για την μεγάλη απειλή από την εισβολή στην Ανατολή ενός άλλου κόσμου, που η επιδιωκόμενη επικράτησή του απαιτούσε την ανατροπή του κόσμου της ορθόδοξης παράδοσης.
Οι Κολλυβάδες συνεχίζοντας πιστά την πατερική παράδοση στη στάση απέναντι στη Δύση, απορρίπτουν αυτή την Ευρώπη, πνευματικά και κοινωνικά και μαζί κάθε δυνατότητα αναγέννησης του Έθνους με τα δικά της “φώτα”. Ο μαχητικότερος των ηγετών των Κολλυβάδων Αθανάσιος Πάριος, λόγω μάλιστα ειδικών προκλήσεων, θα προτείνει την διακοπή κάθε σχέσης με αυτή την Ευρώπη, που αναιρεί αυτόχρημα το ορθόδοξο ήθος.
Προλεγόμενα: π. Γεώργιος Μεταλληνός
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σελίδες: 274
Α΄ έκδοση: 11/2018
Απαντήσεις σε ερωτήματα εσχατολογικά
Ποιο θα είναι το τέλος του ανθρώπου και του κόσμου;
Το παρόν βιβλίο προσεγγίζει θεολογικά και αναλύει θέματα της χριστιανικής εσχατολογίας υπό τη μορφή 43 ερωταποκρίσεων. Ειδικότερα, ξεκινά από την έννοια του θανάτου και την αθανασία της ψυχής, εξετάζει τη μέση κατάσταση των ψυχών, τη σχέση στρατευομένης και θριαμβεύουσας Εκκλησίας, για να καταλήξει στην ανάσταση των νεκρών και την καθολική κρίση των πιστών. Έτσι μεταφέρει στις καρδιές των ανθρώπων βασικές αλήθειες για το μυστήριο του θανάτου και το υπαρξιακό θέμα του έσχατου προορισμού του ανθρώπου.
Σειρά: Βασική Δογματική Διδασκαλία, αρ. 7
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σελίδες: 198
Α΄ έκδοση: 2015
Από καρδιάς
Σκέψεις και λόγοι Αρχιμανδρίτου Βαρθολομαίου Ηγουμένου Ιεράς Μονής Εσφιγμένου
Πού είναι ο Θεός στη ζωή σου; Πώς είναι να αγαπάς;
Άραγε εγκαταλείπει ο Χριστός; Γιατί μοιράζεται η αγάπη;
Ερωτήματα καθημερινά που απασχολούν και αναζητούν απαντήσεις, αλλά συχνά ο σύγχρονος άνθρωπος δεν ξέρει πού να τις βρει. Ούτε καν πού να ψάξει. Η αναζήτηση για τα καθημερινά αφήνει στην άκρη τις σοβαρές πνευματικές ανησυχίες.
Από καρδιάς… κείμενα για το καθημερινό και το αιώνιο
Είναι φορές που αν δεν ρισκάρεις, που αν δεν κάνεις το βήμα, το αβέβαιο, το δύσκολο, δεν θα προχωρήσει τίποτα. Θα κάθεσαι και θα βλέπεις τη ζωή σου να περνά, τους γύρω σου να προχωρούν τις ζωές τους, και εσύ να δυστυχείς μέσα στις ανασφάλειές σου.
Έχε στο νου σου πως αν το πουλί δεν κάνει το βήμα να φύγει από την φωλιά, δεν πρόκειται ποτέ να μάθει να πετάει.
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σελίδες: 128
Α΄ έκδοση: 12/2018
Από μια κρυφή γωνία του κόσμου
Ένας… ξεχωριστός μπάρμπας φανερώνει στον αμφοτεροδέξιο αλήθειες ζωής!
Όνομα δεν δίνει. Μήτε διεύθυνση. Μήτε λοιπά στοιχεία. Λίγοι τον ξέρουνε προσωπικά. Δεν κρύβεται από εγωισμό. Όχι. Ούτε από κάποια ψευτοταπείνωση. Είναι που θέλει να περνάει αφανής, καθώς μας λέει… Εμείς σεβόμαστε την επιθυμία του. Μας παρακάλεσε. Ας είναι… Ο μπάρμπας μας είναι Ρωμιός. Αυτό τα λέει όλα. Γόνος πνευματικός του Μακρυγιάννη, του κυρ Αλέξανδρου, του Κόντογλου… Σύγχρονος του παπα-Ανανία. Αυτός είναι ο μπάρμπας μας. Μπορεί το όνομά του ποτέ να μην μαθευτεί. Μικρή σημασία έχει. Θα είναι οι κουβέντες του, που θα μας φωτίζουνε τις δύσκολες στιγμές. Θα είναι οι κουβέντες του, που θα μας κάνουν παρέα σε όλη τη ζωή μας.
Ελευθέριος Ελευθεριάδης Ψυχολόγος, M.sc.
Οι εκδόσεις ΑΘΩΣ με χαρά παρουσιάζουν την έκδοση του βιβλίου ΑΠΟ ΜΙΑ ΚΡΥΦΗ ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, που περιλαμβάνει την συλλογή κειμένων τα οποία για πρώτη φορά δημοσιεύθηκαν στην γνωστή ιστοσελίδα Αμφοτεροδέξιος. Το βιβλίο προλογίζει ο ψυχολόγος Ελευθέριος Ελευθεριάδης. Τα κείμενα του βιβλίου αυτού μεταφέρουν στον αναγνώστη, που βιώνει την σημερινή δύσκολη συγκυρία, την απροσποίητη καλοσύνη και το αληθινό νοιάξιμο ενός καθημερινού ανθρώπου, που τόσο νιώθει ότι έχει ανάγκη. Ο αναγνώστης διαβάζοντας τα απλά, αλλά μεστά περιεχομένου κείμενα, θυμάται τι είναι αυτό που τελικά δίνει νόημα και ομορφιά στην ζωή μας. Ο μπάρμπας καταθέτει τις σκέψεις του, που αφορούν τόσο επίκαιρα θέματα ειδωμένα με ουσιαστικό τρόπο, όσο και θέματα διαχρονικά. Έτσι καταφέρνει από μια κρυφή γωνιά της Ελλάδας και του κόσμου να μεταφέρει τον αναγνώστη από το δύσκολο σήμερα, μέσα από τις αξεπέραστες αλήθειες του χθες, σε ένα φωτεινό και αιώνιο αύριο.
Το βιβλίο κυκλοφορεί σε πολύ προσεγμένη έκδοση με ποιοτικό χαρτί και κοσμείται με σκίτσα της καταξιωμένης εικονογράφου Αγγελικής Δελεχά, καθώς και με εικόνες από αρχειακό υλικό.
Από τα Ουράλια στα Ουράνια
Αληθινές ιστορίες σε καιρούς αθεΐας
Έξι αληθινές ιστορίες από τις χώρες του πρώην Ανατολικού Μπλοκ, στις οποίες δόθηκε μια μυθιστορηματική πλοκή. Ιστορίες ανθρώπων που αναζήτησαν τον Θεό σε αθεϊστικά περιβάλλοντα. Έξι μαρτυρίες πίστεως και ελπίδας, για τη χάρη του Θεού, που δεν εγκαταλείπει ποτέ τον άνθρωπο…
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σελίδες: 272
Α΄ Έκδοση: 10/2017
Από τα ρηχά του χρόνου στο βάθος της αιωνιότητας…
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
Σε κόσμο που μοιάζει φυλακή, ο π. Σπυρίδων Βασιλάκος έχει το χάρισμα να εντοπίζει τις ρωγμές!
Προκαλεί τη σκέψη, αφυπνίζει συνειδήσεις, ανατρέπει δεδομένα και αυτονόητα, φανερώνει με θάρρος την αλήθεια, κεντρίζει το ενδιαφέρον!
Οι κουρασμένοι από τον κόσμο κι όσοι ακόμη ελπίζουν, θα εκτιμήσουν τα κείμενά του. Γιατί, με τρόπο εντελώς ιδιαίτερο και με ευαισθησία γνήσιου ποιητή αποδεικνύει πως ο Χριστός ήρθε για να καλέσει τους “κοπιώντας και πεφορτισμένους”, τους κουρασμένους από την αλαζονεία ενός πολιτισμού που χτίστηκε πάνω στη σκληροκαρδία και τη νέκρωση της αγάπης.
Τούτο το βιβλίο είναι μία πρόσκληση για ταξίδι παρηγοριάς, που ξεκινά απ’ τα ρηχά του κόσμου και πορεύεται χωρίς φόβο στα βαθιά και τ’ απύθμενα της αγάπης του Θεού για τον κάθε άνθρωπο, τον κάθε αναγνώστη!
Από την συναγωγή στην μασονία
Ελληνική φιλοσοφία και εβραϊκός Γνωστικισμός
Οι περισσότερες τεκτονικές στοές, είτε στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό, ασχολούνται με την ελληνική φιλοσοφία. Ορισμένες, μάλιστα, ονομάζονται με ονόματα Ελλήνων φιλοσόφων, όπως «Πυθαγόρας» ή με στοιχεία παρμένα από την ελληνική μυθολογία, όπως «Εννέα Μούσες». Τί σχέση υπάρχει ανάμεσα στον τεκτονισμό (ή μασονία, όπως αλλιώς ονομάζεται) και την ελληνική φιλοσοφία; Και πώς δικαιολογείται το γεγονός ότι οι μασόνοι διδάσκουν απόκρυφες εβραϊκές θεωρίες και ασχολούνται με τον εβραϊκό αποκρυφισμό, μέσω του οποίου αναβιώνει ο αρχαίος Γνωστικισμός;
Ο άνθρωπος πλάστηκε από τον Θεό με την δυνατότητα της αθανασίας και την άγνοια του κακού. Δυστυχώς, τα σφάλματα των δύο πρώτων ανθρώπων προκάλεσαν την είσοδο του θανάτου στην ανθρωπότητα, καθώς και την γνώση του κακού. Το κακό, ωστόσο, δεν είναι μόνο έννοια ή κατάσταση, αλλά κάτι χειρότερο, είναι πρόσωπο, όπως πρόσωπο είναι και κάθε άνθρωπος. Είναι ο Κακός, που οδηγεί στο κακό. Ο Κακός στην Αγία Γραφή ονομάζεται Σατανάς (=κατήγορος) ή Διάβολος, «ὁ ὄφις ὁ μέγας, ὁ ἀρχαῖος…ὁ πλανῶν τὴν οἰκουμένην ὅλην» (Απ.12,9). Και είναι πρόθυμος να συνεργαστεί με τον άνθρωπο, προκειμένου να καταστρέψει τον άνθρωπο.
Η συνεργασία του Διαβόλου με τον άνθρωπο ονομάζεται μαγεία. Επειδή κατά κανόνα η γνώση της μαγείας δεν ήταν κτήμα όλων των ανθρώπων, αλλά ήταν γνώση κάποιων συγκεκριμένων ανθρώπων, που συνήθως την έκρυβαν, ονομάστηκε και αποκρυφισμός, δηλαδή κρυμμένη γνώση. Αυτή η μαγική, η απόκρυφη γνώση, ταξίδεψε από την αρχαιότητα μέχρι την νεότερη εποχή, μέσα από θρησκείες ή φιλοσοφίες και τελικά διοχετεύθηκε στις μασονικές στοές, αλλά και στην ευρωπαϊκή επιστήμη!
Κάθε λαός είχε ασχοληθεί με τον αποκρυφισμό, αλλά αυτοί που κατέχουν τα πρωτεία είναι οι Εβραίοι αποκρυφιστές, οι οποίοι χρησιμοποιούν την μαγική γνώση για να κατακτήσουν ολόκληρο τον κόσμο και να δημιουργήσουν μια αιώνια αυτοκρατορία, το κράτος των Σιωνιστών.
Από την φιλοσοφική στην θεολογική έννοια της δικαιοσύνης
Με τον θάνατο του Αριστοτέλους το 322 π.Χ. η Ιστορία της ελληνικής φιλοσοφίας εισέρχεται σε μία νέα φάση· κλείνει ο κύκλος της κλασικής ελληνικής φιλοσοφίας και αρχίζει η ελληνιστική περίοδος, που θα τερματισθεί το 31 π.Χ., όταν με την κατάλυση του κράτους των Πτολεμαίων θα ολοκληρωθεί η ρωμαϊκή κατάκτηση και ο Ελληνισμός θα παύσει να έχει την δική του πολιτική οντότητα. Η ελληνική φιλοσοφία, στενά δεμένη με την πολιτική ζωή, υφίσταται τον αντίκτυπο της κοσμοϊστορικής αλλαγής. Η κλασική αττική φιλοσοφία είχε αναπτυχθεί μέσα στα πλαίσια της πόλεως-κράτους. Τώρα, μετά τις κατακτήσεις του Μ. Αλεξάνδρου, πόλεις-κράτη δεν υπάρχουν πια, και οι άνθρωποι βρέθηκαν ξαφνικά σε έναν κόσμο χωρίς σύνορα.
Η μεταβολή αυτή είχε ως αποτέλεσμα να καταλυθούν οι δεσμεύσεις του ατόμου στην στενή πολιτική οργάνωση της πόλεως. Ο πολίτης απέκτησε πολιτική ελευθερία, την οποία προηγουμένως δεν είχε. Τώρα μπορεί να κινείται έξω από τα όρια της στενής εδαφικής περιοχής της πόλεως, χωρίς να δεσμεύεται πολιτικώς από τις αποφάσεις της. Αλλά η ελευθερία αυτή αντισταθμίσθηκε από μία επικίνδυνη αστάθεια. Η νέα πραγματικότητα έθεσε στον άνθρωπο νέα προβλήματα, που έπρεπε να αντιμετωπισθούν. Το πρώτο πρόβλημα της εποχής ήταν ηθικό: πώς, τώρα, πρέπει να διαμορφωθούν οι σχέσεις των ατόμων μεταξύ τους; Και το δεύτερο πρόβλημα, μετά το ηθικό, ήταν το πολιτικό: Πώς πρέπει να διαμορφωθούν οι σχέσεις των απομονωμένων ατόμων προς τα αχανή κράτη των Μακεδόνων, προς την ρωμαϊκή αυτοκρατορία και την ανθρωπότητα ολόκληρη; Με την αποδυνάμωση της πόλεως αποδυναμώθηκαν και οι θεσμοί που συνείχαν την κοινωνία της πόλεως και οι ηθικοί δεσμοί πού συνέδεαν τους πολίτες μεταξύ τους.