Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής Βίος – Διδασκαλία
Ο Γέροντάς μας έλεγε ότι σε όποιον προσεύχεται αληθινά αποκαλύπτεται η αίσθηση της αγάπης προς τον πλησίον και πιο συγκεκριμένα, “όταν η Χάρις ενεργήσει στην ψυχή του ευχόμενου, τότε τον πλημμυρίζει η αγάπη του Θεού, ώστε να μην μπορεί άλλο να αντέξει αυτό που αισθάνεται. Στην συνέχεια, στρέφεται η αγάπη αυτή προς τον κόσμο και τον άνθρωπο, τον οποίο αγαπά τόσο, ώστε θέλει να πάρει επάνω του όλο τον ανθρώπινο πόνο και την δυστυχία για να απαλλαγούν οι άλλοι. Συμπάσχει με κάθε θλίψη και δυσκολία, ακόμα και γι΄ αυτά τα άλογα ζώα, ώστε να κλαίει, όταν σκεφθεί οτί πάσχουν! Αυτά είναι χαρακτηριστικά της αγάπης, που τα προκαλεί και τα δραστηριοποιεί η προσευχή. Γι’ αυτό και όσοι πρόκοψαν στην προσευχή δεν παύουν να εύχονται υπέρ του κόσμόυ. Σε αυτούς ανήκει ακόμα και η παράταση της ζωής του – όσο και αν αυτό φαίνεται παράδοξο και τολμηρό – και να ξέρετε ότι, αν αυτοί εκλείψουν, τότε θα έρθει το τέλος αυτού του κόσμου”.
Ψυχοφελή Βατοπαιδινά – 1
Αληθινή Ζωή. Λόγοι περί Προσευχής
Η εκμάθηση και η τήρηση των θείων εντολών έχει αυτόν τον θεραπευτικό σκοπό: πρώτα να διορθώσει την εξωτερική διαγωγή του ανθρώπου, ύστερα δε να τον βοηθήσει να καθαρίσει το περιεχόμενο της καρδίας.
Αυτή η σωτήρια εσωτερική εργασία για την απόκτηση της ευαγγελικής, της μόνης πραγματικής, της αιώνιας και τελεσίδικης ελευθερίας ονομάζεται από τους αγίους Πατέρες “τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών”.
Ο π. Ραφαήλ είναι ο άνθρωπος που μπόρεσε να συνδυάσει την όντως εγκυκλοπαιδική κοσμική μόρφωση με την εξ ίσου άριστη γνώση των αγιοπατερικών συγγραμμάτων και την προσωπική εμπειρία, την οποία απέκτησε με την καλλιέργεια της υπακοής και της ευχής του Ιησού.
Το θεματολόγιο των βιβλίων του π. Ραφαήλ ποικίλλει: θεολογικά, ασκητικά, αγιολογικά, ερμηνευτικά – ομιλίες, ερωταποκρίσεις, πολεμική, απολογητική κ.ά. Εμείς, ως μοναχοί, προτιμήσαμε να μεταφράσουμε πρώτα ένα από τα βιβλία του περί προσευχής, διότι αφ’ ενός αυτή μας χρειάζεται πιο πολύ σήμερα, αφ’ ετέρου δε επειδή αποτελεί την αγαπημένη και βασική πνευματική εργασία του συγγραφέα.
Ψυχωφελή Βατοπαιδινά 28
Εν τω φωτί σου οψόμεθα φως
Ξεπερνώντας, λοιπόν, αὐτὴν τὴν δυσχέρεια, τονίζω ὅτι τὸ βιβλίο τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Ἐφραίμ, Ἡγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπαιδίου, μὲ τίτλο Ἐν τῷ φωτί σου ὀψόμεθα φῶς, ποὺ εἶναι μία ἁγιορειτικὴ μαρτυρία τῆς πορείας τοῦ ἀνθρώπου πρὸς τὸ φῶς τοῦ Θεοῦ καὶ προέρχεται ἀπὸ Ἡγούμενο τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἀποτελεῖται ἀπὸ ὁμιλίες ἐντὸς καὶ ἐκτὸς τοῦ Ἁγίου Ὄρους, εἰσηγήσεις καὶ προσφωνήσεις σὲ Συνέδρια καὶ ὑπάρχουν ἀπαντήσεις σὲ ἐρωτήματα γιὰ θέματα μοναχικῆς ζωῆς.
Ἔτσι, ἀπὸ τὶς ὁμιλίες αὐτὲς ἀναδύεται ἕνα εὐῶδες ἄρωμα ἁγιορείτικου θυμιάματος καὶ εἶναι ὄντως μαρτυρία προερχόμενη ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος, τὸ Περιβόλι τῆς Παναγίας μας. Θὰ μποροῦσα νὰ πῶ ὅτι οἱ λόγοι αὐτοὶ εὐωδιάζουν, ὅπως τὰ λείψανα τοῦ ἁγίου Εὐδοκίμου τοῦ Βατοπαιδινοῦ.
Συγχρόνως, τὸ περιεχόμενο τῶν λόγων του ἐμπλουτίζεται ἀπὸ τὴν ἁγιορειτικὴ πείρα ποὺ κληρονόμησε παραδοσιακὰ ἀπὸ ἁγιορεῖτες Πατέρες καὶ τὸν Γέροντά του, καθὼς ἐπίσης καὶ ἀπὸ τὴν δική του πείρα ὡς Ἡγουμένου ποὺ καθοδηγεῖ μοναχοὺς στὴν κατὰ Χριστὸν ζωή, οἱ ὁποῖοι, λόγῳ τῆς ἀφιερώσεώς τους ἔχουν πολλὲς ἀπαιτήσεις, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν γνώση τῶν ὅσων συμβαίνουν στὸν κόσμο, λόγῳ τῆς ἐπικοινωνίας ποὺ ἔχει μὲ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ζοῦν σὲ ὅλα τὰ μήκη καὶ πλάτη τῆς γῆς.
Θεωρῶ ὅτι οἱ ὁμιλίες αὐτὲς εἶναι ὠφέλιμες, χρήσιμες καὶ γιὰ τοὺς μοναχοὺς καὶ γιὰ τοὺς λαϊκούς, γιατὶ σὰν μιὰ ἁπαλὴ βροχούλα ποτίζουν τὴν καρδιὰ τῶν ἀναγνωστῶν, καί, ὅταν ὑπάρχει ἐκεῖ κάποιος καλὸς σπόρος, θὰ βλαστήσει.
Σὲ κάποια ὁμιλία του λέγει: «Ὁ Ἄθως δὲν παύει νὰ ἐπιτελεῖ τὸ ἔργο του, νὰ δημιουργεῖ Ἁγίους. Ἁγίους οἰκουμενικούς, ποὺ μὲ τὸν φωτεινὸ βίο τους καὶ τὴν κεχαριτωμένη διδασκαλία τους ἐπηρεάζουν ὅλη τὴν Ἐκκλησία μας, ἡ ὁποία μέσῳ αὐτῶν σεμνύνεται, λαμπρύνεται καὶ δοξάζεται».
(Από τον πρόλογο του βιβλίου)
Επιστολές και ποιήματα
Αισθάνομαι βαθιά συγκινημένος, γιατί ο αγαπητός μου αδελφός, Καθηγούμενος της Ιεράς Μεγίστης Μονής του Βατοπαιδίου, Αρχιμανδρίτης Εφραίμ, μού έκανε την τιμή να προλογίσω την έκδοση των επιστολών του οσίου Πατρός μας Ιωσήφ του Ησυχαστού, που βρίσκονται στο αρχείο της Μονής.
Η ωφέλεια που θα προκύψει από την μελέτη των επιστολών αυτών του μακαρίου Πατρός μας είναι ανυπολόγιστη, γιατί αφορά την εν Χριστώ πνευματική ζωή των αναγνωστών, που έχει αιώνιες διαστάσεις.
Ο όσιος Γέρων Ιωσήφ ο Ησυχαστής, ο γλυκύτατος αυτός καρπός του Αγίου Όρους και της άσκησης, γεμάτος με την χάρη του Αγίου Πνεύματος και κινούμενος από αυτήν, αγάπησε τον Θεό με όλη την δύναμη της ύπαρξής του και πολέμησε σκληρά και αδυσώπητα “τον παλαιόν άνθρωπον συν τοίς παθήμασι και ταίς επιθυμίαις” και έγινε ναός του Θεού και σκεύος εκλογής Του, φωστήρας και πνευματικός Πατέρας εκατοντάδων μοναχών στις μέρες μας. Υπολογίζουμε ότι πέραν των χιλίων μοναχών, ανδρών και γυναικών, προερχόμαστε σήμερα από αυτή την ευλογημένη ρίζα και ομολογούμε όλοι μας ότι η παρουσία του, η ευχή του και η διδασκαλία του παραμένει ζωντανή ανάμεσά μας. (από τον πρόλογο της έκδοσης, του Μητροπολίτου Λεμεσού Αθανασίου)
Η Αγία Γνώση “Τα ωραία των ένδον”
Σήμερα παρατηρείται κρίση στον θεολογικό λόγο. Ναι μεν υπάρχει πλούσιος προφορικός και γραπτός λόγος, μέσω της πληθώρας κηρυγμάτων, ομιλιών, εκδηλώσεων, συνεδρίων -τώρα και διαδικτυακών- και ποικιλίας εκδόσεων όμως είναι αμφιλεγόμενο κατά πόσο ο λόγος αυτός επιτελεί τον σκοπό του, ανταποκρίνεται στον λόγο του Ευαγγελίου, ώστε να είναι «ζων και ενεργής», «άλατι ηρτυμένος».
Μπορούμε να πούμε ότι επικρατούν δύο τάσεις θεολογικού λόγου, οι οποίες είναι ακραίες και εκφράζονται από αντίστοιχες ομάδες ανθρώπων. Στην μία άκρη βρίσκονται αυτοί που θέλουν η Εκκλησία να εκσυγχρονισθεί και να ταυτιστεί πλήρως με την σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, δηλαδή να «συσχηματισθή τω αιώνι τούτω». Στην άλλη άκρη βρίσκονται αυτοί που κινούνται με το γράμμα του Νόμου και όχι με το πνεύμα του. Αυτοί που έχουν «αυτοχειροτονηθεί» κριτές της οικουμένης, οι υπέρ Ορθόδοξοι, παραδοσιαρχικοί και όχι παραδοσιακοί, φανατικοί και όντως φονταμενταλιστές.
Σπάνιοι είναι αυτοί που αρθρώνουν σήμερα λόγο που δεν κινείται σε αυτά τα άκρα, αλλά αποτελεί την μεσότητα. Ο λόγος αυτός είναι λόγος νηφάλιος, που μπορεί να αντλήσει και από τις δύο αναφερθείσες ακραίες τάσεις τα καλά στοιχεία και τον προβληματισμό· είναι ο λόγος ο αυθεντικός, ο διακριτικός, ο θεραπευτικός, ο βιβλικός, ο Πατερικός, ο λόγος του Θεού. Ανάμεσα σε αυτούς τους σπάνιους βρίσκεται και ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου Ιερόθεος.
Εμείς εκτιμούμε πολύ την θεολογία και το βίωμα του αγίου Ναυπάκτου, που λίγοι αρχιερείς και θεολόγοι τα έχουν. Γι’ αυτό τον προσκαλέσαμε πολλές φορές να έλθει στην Μονή μας, για να μιλήσει σε συνάξεις της Αδελφότητάς μας για διάφορα πνευματικά και θεολογικά θέματα και τώρα βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να προβούμε στην έκδοση όλων αυτών των διαλέξεων-ομιλιών και συζητήσεων.
Το βιβλίο είναι εντυπωσιακό από πλευράς περιεχομένου, έχει πολύ ευρεία θεματολογία, καλύπτοντας όλα τα ζητήματα τα οποία απασχολούν έναν συνειδητό Χριστιανό που αγωνίζεται στην εσωτερική εν Χριστώ ζωή.
Αρχιμ. Εφραίμ Βατοπαιδινός
Ψυχωφελή Βατοπαιδινά 26
Καρδιακός Λόγος περί Μοναχισμού και Ιερωσύνης
Το βιβλίο του Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Λεμεσού κ. Αθανασίου “Καρδιακός Λόγος” περιέχει δεκαέξι ομιλίες του που έγιναν κατά καιρούς σε συνέδρια και σε εκδηλώσεις όπου είχε προσκληθεί και είχαν ως θέμα τον μοναχισμό και την ιερωσύνη. Ο λόγος του είναι Πατερικός, εμπειρικός και διακριτικός που μπορεί να φωτίσει τον σύγχρονο άνθρωπο, ο οποίος βιώνει άγχος, ανασφάλεια, σύγχυση, αποπροσανατολισμό από τον πραγματικό και ουσιαστικό σκοπό του, που είναι ο προσωπικός αγιασμός του, η σωτηρία, η θέωση. Έχει ιδιαίτερα ο Πανιερώτατος το χάρισμα του λόγου. Ο ίδιος αποτελεί μία αστείρευτη πηγή λόγου. Μπορεί να ομιλεί για το ίδιο θέμα πολλές φορές και να μην επαναλαμβάνει ποτέ τα ίδια. Πάντοτε έχει να προσφέρει στον ακροατή κάτι νέο. Τούτο συμβαίνει, διότι ο λόγος του είναι καρδιακός. Και όταν γράφουμε καρδιακός, δεν εννοούμε ότι μιλά με καρδιά, με συναίσθημα, όπως λένε συνήθως. Αλλά ότι ο λόγος είναι έκφραση και διατύπωση, δημιούργημα της καρδίας που ενώνεται και κοινωνεί εμπειρικά με τον ενυπόστατο Θεό Λόγο. Ο λόγος αυτός έχει πνευματική δύναμη, είναι “ζων και ενεργής και τομώτερος υπέρ πάσαν μάχαιραν δίστομον και διϊκνούμενος άχρι μερισμού ψυχής τε και πνεύματος” (Εβρ. 4, 12) και είναι ικανός να θεραπεύσει και να αναγεννήσει την “κοπιώσαν και πεφορτισμένην καρδίαν” των ανθρώπων.
Ψυχωφελή Βατοπαιδινά 25
Ο γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής
Βίος-Διδασκαλία-“Η Δεκάφωνος Σάλπιγξ”.
Ο άνθρωπος μέσα στην ιστορική του πορεία με την μεταβολή και εναλλαγή των πολιτισμικών εποχών παραμένει ο αυτός με αμαυρωμένο και ανεξάλειπτο το «κατ’ εικόνα». Όσο και αν αποπροσανατολιστεί κάποιος δεν ανακαλείται από τον υψηλό προορισμό του, που είναι αυτός του αγιασμού. Ο γέροντας Ιωσήφ ο Ησυχαστής (1898-1959) βίωσε τον αγιασμό, διήλθε όλα τα στάδια της πνευματικής τελειώσεως, πέτυχε την προσωπική του θέωση και θεωρείται ως ένας γνήσιος εκφραστής της ησυχαστικής παραδόσεως, ως ένας από τους κυρίους αναμορφωτές του συγχρόνου αγιορείτικου μοναχισμού. Στο βιβλίο αυτό περιγράφεται ο βίος του, εμπεριέχεται αυτούσιο έργο του όπου σχολιάζεται από τον συγγραφέα και συνώνυμο μαθητή του, Γέροντα Ιωσήφ Βατοπαιδινό.
Σειρά: Ψυχωφελή Βατοπαιδινά 1
Εξώφυλλο: Μαλακό
Σελίδες: 440
ΙΑ΄ έκδοση: 2016